W tym artykule znajdziesz kilka praktycznych wskazówek, jak powinna wyglądać higiena snu dziecka.
Twoje dziecko ma problemy ze snem? Zobacz mój darmowy poradnik dla niewyspanych rodziców i sprawdź, co możesz z tym zrobić.
Sen człowieka to skomplikowana sprawa. Wpływa na niego wiele czynników. Zależy od zdrowia, otoczenia, nastroju i mnóstwa innych kwestii. Dzieci mają tak samo. Ale one nie potrafią same eliminować czynników, które pogarszają jakość ich odpoczynku. Pomóc mogą jedynie dorośli. Zatem co zrobić, żeby dziecko lepiej spało w dzień i w nocy? Czasami potrzeba naprawdę niewiele! W tym artykule znajdziesz przydatne i praktyczne wskazówki od specjalisty, które pomogą Ci poprawić sen Twojego dziecka.
Spis treści
Zacznij od zdrowia
Zwróć uwagę na stan zdrowia Twojego malucha. Choć większość zaburzeń snu u dzieci ma podłoże behawioralne, poszukiwanie rozwiązania problemów ze snem zawsze należy rozpocząć od wykluczenia kwestii zdrowotnych. A te często mają wpływ na ilość oraz jakość snu dziecka.
Problematyczne przeziębienia i stany zapalne
Rozpocznij od wykluczenia przeziębień i stanów zapalnych. To powszechne i zwykle dość łatwe do wyeliminowania dolegliwości, które negatywnie wpływają na odpoczynek. Katar, kaszel, gorączka czy ból nie są sprzymierzeńcami zdrowego snu dziecka. Dorosłego zresztą też. To właśnie chwilowa choroba może być przyczyną zaburzeń snu, więc zadbaj o kontakt z lekarzem i odpowiednie leczenie, a następnie odczekaj kilka dni. Niekiedy zamiast głowić się, jak poprawić sen dziecka, wystarczy uzbroić się w odrobinę cierpliwości.
Alergia wpływa na sen dziecka
Na ilość i jakość snu dziecka mogą wpływać również alergie, zarówno te wziewne, jak i pokarmowe. Jedną z najczęściej występujących alergii pokarmowych wśród dzieci jest uczulenie na białka mleka krowiego1. Do jego objawów zaliczają się: rozdrażnienie, niechęć do jedzenia, biegunka czy oddawanie miękkiego stolca z wysiłkiem. Oprócz symptomów ze strony układu pokarmowego możesz też zaobserwować zmiany skórne, czyli rumień i świąd2.
Alergia na białka mleka krowiego jest często bolesna, więc wpływa na sen dziecka. Dolegliwości sprawiają, że maluch budzi się dużo częściej. Oprócz tego zmniejsza się łączny czas snu w ciągu doby – badania wykazały, że po wyeliminowaniu produktów zawierających białka mleka krowiego u uczulonych dzieci, średni czas ich snu w ciągu doby wzrósł z 5,5 do 13 godzin3. Co zrobić, żeby dziecko spało lepiej w takiej sytuacji? Jeśli podejrzewasz alergię na białka mleka krowiego u swojego malucha, skonsultuj się z lekarzem pediatrą. Pomocna może być zmiana czasu karmienia na tuż po przebudzeniu – zamiast przed zaśnięciem, odbijanie (lecz nie na siłę) i nie odkładanie dziecka na płasko bezpośrednio po jedzeniu.
Wskazówka
Większość zaburzeń snu u dzieci ma podłoże behawioralne, ale poszukiwanie rozwiązania problemów ze snem zawsze należy rozpocząć od wykluczenia kwestii zdrowotnych.
Bezdech senny to poważny problem
Negatywny wpływ na sen malucha ma też zespół obturacyjnego bezdechu sennego. To najpowszechniejsze zaburzenie oddechowe wśród dzieci. Najczęściej dotyczy maluchów między 3. a 6. rokiem życia. Twoją uwagę powinny zwrócić: niespokojny sen (kręcenie się), chrapanie, wygięcie głowy do tyłu czy nocne poty4. Ponadto dziecko może budzić się częściej w nocy i być bardziej senne w ciągu dnia z powodu słabej jakości nocnego odpoczynku. Jak poprawić sen dziecka z takimi dolegliwościami? Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości i podejrzewasz bezdech senny u swojego malucha, koniecznie skonsultuj się z lekarzem, by podjąć dalszą diagnostykę.
Refluks – fizjologia czy choroba?
Choroba refluksowa to kolejna dolegliwość, która nie jest obojętna dla snu dziecka. Warto jednak zaznaczyć, że refluks żołądkowo-przełykowy jest reakcją naturalną, fizjologiczną. Czym innym jest zaś stwierdzona choroba refluksowa. Ulewanie u maluszka osiąga swój szczyt około 4. miesiąca życia, a powinno skończyć się około 12. miesiąca. Refluks również może przyczynić się do nocnych pobudek i skrócenia drzemek. Dlatego tak ważne jest, by maluch się nie przejadał – szczególnie przed snem – i miał odpowiednie warunki do odpoczynku. Jeżeli dziecko ulewa bez wyraźnego dyskomfortu i prawidłowo przybiera na wadze, nie ma powodu do obaw5. Jeśli jednak coś Cię niepokoi, warto skorzystać z porady lekarza pediatry.
Leki – one również mogą wpływać na sen dziecka
Jeżeli Twoje dziecko nie choruje na żadną przewlekłą chorobę, ale ma stan zapalny albo dolega mu przeziębienie, to zwróć uwagę na działania niepożądane umieszczone na ulotce podawanych mu leków bądź suplementów. Niektóre z nich mogą mieć negatywny wpływ na sen maluszka.
Wskazówka
Większość zaburzeń snu u dzieci ma podłoże behawioralne, ale poszukiwanie rozwiązania problemów ze snem zawsze należy rozpocząć od wykluczenia kwestii zdrowotnych.
Zadbaj o odpowiednie warunki snu
Jeśli zastanawiasz się, jak poprawić sen dziecka, warto przyjrzeć się również otoczeniu malucha. Stworzenie bezpiecznego i optymalnego środowiska z pewnością będzie miało pozytywny wpływ na odpoczynek Twojej pociechy. Nawet niewielkie zmiany w dziecięcym pokoju mogą sprawić, że dziecko będzie spało lepiej.
Przeczytaj też: Ile powinno spać dziecko
Sypialnia – ciemniej znaczy lepiej
Zacznijmy od całej sypialni. Powinno w niej być około 18-20 stopni Celsjusza – to optymalna temperatura dla snu dziecka, która pomaga małym noskom swobodnie oddychać. Ważne jest też zaciemnienie pokoju. Światło z zewnątrz często zakłóca sen, szczególnie w lecie, kiedy bardzo wcześnie rano robi się jasno, a zmrok zapada późnym wieczorem. Ja sama ilekroć chcę się zdrzemnąć w ciągu dnia lub mam szansę pospać rano trochę dłużej, muszę się upewnić, że wszystkie zasłony są zasunięte. W przeciwnym razie budzą mnie już pierwsze promienie. Dla niemowląt światło jest dodatkowym bodźcem, który utrudnia im spokojny sen. Dlatego jest bardzo ważne, by pokój dziecięcy był tak ciemny, jak to tylko możliwe. Może już takie proste rozwiązanie będzie dla Ciebie odpowiedzią na pytanie, jak poprawić sen dziecka?
Łóżeczko jest ważne!
Na jakość snu dziecka może wpływać też samo łóżeczko6. Przede wszystkim upewnij się, że materac jest twardy i płaski. Użyj dobrze przylegającego prześcieradła, najlepiej takiego z gumką. Postaraj się też, by było dobrze naciągnięte, a na jego powierzchni nie pozostały żadne zmarszczki. W łóżeczku Twojego maleństwa nie powinno być też zabawek, pluszaków czy poduszek. Unikaj również używania luźnych okryć. Istnieje wiele świetnych pieluszek i śpiworów, które zapewnią Twojemu dziecku ciepło i bezpieczeństwo. I wreszcie, aby zapobiec nagłej śmierci łóżeczkowej (SIDS)7, pamiętaj, by położyć dziecko na plecach do snu.
Wskazówka
Jeśli zastanawiasz się, co zrobić, by dziecko lepiej spało, przede wszystkim zatroszcz się o odpowiednią higienę snu. W sypialni powinno być około 18-20 stopni Celsjusza, wnętrze niech będzie mocno zaciemnione, a łóżeczko wyposażone w dobrze dobrany materac i pozbawione zabawek.
Zwróć uwagę na sen dziecka w ciągu dnia
Sen dziecka w nocy mogą poprawić również drzemki. Ich ilość i jakość są istotne i wpływają na nocny odpoczynek malucha. Mniej więcej przez pierwsze cztery miesiące życia dziecka kształtuje się jego rytm dobowy. To oznacza, że do tego czasu maluch nie jest w stanie odróżnić dnia od nocy oraz tego co te pory za sobą niosą. Pamiętaj zatem, że maluszek powinien mieć regularne drzemki, dostosowane do jego potrzeb. Musisz mieć jednak na uwadze, że wprowadzenie sztywnego planu dnia jest niemożliwe w pierwszych miesiącach życia dziecka, a nawet szkodliwe.
Ile powinno spać Twoje dziecko?
Drzemki powinny odbywać się o względnie stałych porach i najlepiej w odpowiednio przygotowanych do tego warunkach. Jeśli zastanawiasz się, ile dziecko powinno spać w ciągu dnia, już wyjaśniamy. Liczba drzemek, czas ich trwania, a także okres aktywności pomiędzy nimi różnią się od wieku dziecka. I tak maluszki do 4 miesiąca życia mają od 4 do 6 drzemek w ciągu dnia, w 5. i 6. miesiącu od 3 do 4 drzemek, od 6. do 8. miesiąca – od 2 do 3, od 9. miesiąca – 2. Przejście na jedną drzemkę powinno zazwyczaj wypadać między 15. a 18. miesiącem życia. Z drzemek rezygnujemy w okolicy trzecich urodzin. Więcej o tym, ile powinno spać dziecko, napisałam tutaj.
Odpowiednie przerwy między drzemkami
Kiedy zastanawiasz się jak poprawić sen dziecka, obserwuj jego zachowanie i występowanie oznak senności. Jeśli jednak nie uda Ci się ich dostrzec bądź nie masz pewności, czy to odpowiednia pora na drzemkę, zwróć uwagę na czas aktywności pomiędzy nimi. Do 3. miesiąca życia wynosi on około godziny, do 6. miesiąca około dwóch, do 10. miesiąca około trzech, zaś do 18. miesiąca przerwa między drzemkami powinna liczyć około czterech godzin, a kiedy dziecko ma od 2 do 3 lat – pięć godzin.
Przeczytaj też: Konsultantka snu dziecka – kim jest i czym się zajmuje?
Wskazówka
Sen dziecka w nocy mogą poprawić również drzemki. Ich liczba i jakość są istotne i wpływają na nocny odpoczynek malucha. Drzemki powinny odbywać się o względnie stałych porach i najlepiej w odpowiednio przygotowanych do tego warunkach. Pamiętaj, by dostosować przerwy między nimi do wieku dziecka.
Poranna rutyna – dlaczego jest tak ważna?
Zauważyłyśmy, że rodzice koncentrują się głównie na rutynie przed snem i często zapominają o znaczeniu porannych rytuałów. Poranki są równie ważne jak wieczory. Sygnalizują pobudkę – zakończenie snu i rozpoczęcie czasu zabawy.
Stwórz własny poranek
Stwórzcie więc swój własny poranny rytuał. Pamiętaj, że chcemy zasygnalizować Twojemu dziecku, że dzień się rozpoczął i czas się obudzić. Dlatego poranna rutyna powinna być bardziej wypełniona energią niż relaksujące zwyczaje przed snem. Chcesz zacząć dzień z przytupem? Przywitaj swoje dziecko uśmiechem i radosnym głosem: „Dzieeeeeeeń dobry, słoneczko!” :). Możesz odsłonić zasłony, aby wyraźnie rozjaśnić pokój. Jeśli wieczorem, przed snem słuchacie muzyki i Twoje dziecko dobrze na nią reaguje, możesz także stworzyć poranną listę odtwarzania. Wszystko to pomoże maluchowi zrozumieć, że noc się skończyła, a przy okazji może poprawić jakość i ilość snu dziecka.
Czas się odprężyć!
Jak więc powinna wyglądać rutyna przed snem, aby poprawić sen dziecka? Możesz zacząć od przyjemnej, relaksującej kąpieli. Ciepła woda rozluźnia mięśnie i ciało. Pomaga również w produkcji melatoniny. Niektóre dzieci mogą być bardzo podekscytowane podczas pobytu w wodzie. Od tego momentu lepiej unikać powrotu do salonu. Idź prosto do pokoju dziecięcego, załóż piżamę i zrób krótki, odprężający masaż, jednocześnie powstrzymując się od zazdrości, że to nie Ty jesteś masowana 😉 Zadbaj, by na tym etapie nie korzystać już z silnego, górnego światła. Niech łazienkę i sypialnię oświetla boczna lampka o miękkim, ciepłym świetle. Taka romantyczna atmosfera dodatkowo pomaga w wytwarzaniu melatoniny.
Pogłębiaj relację
Karmienie piersią przed snem to nie tylko pokarm. To również czas wyciszenia i czułości z rodzicem. To świetny moment, aby zacieśnić Wasze więzi i spędzić trochę czasu w spokoju. Wiele mam karmi piersią w pierwszym roku życia, więc dziecko ma mnóstwo wyjątkowych chwil tylko z jednym rodzicem. Wieczorami tata często przechodzi na drugi plan. Dlatego zachęcam, by do rytuału dodać bajkę na dobranoc czytaną właśnie przez niego. W czasie lektury tata może spędzać czas i przytulać się z maluszkiem, mama ma 10-minutową przerwę, a dziecko – istotny czas i głęboką relację z obojgiem rodziców. To potrójne zwycięstwo. Wszystkie te przytulasy i pocałunki sprawią, że Twoje dziecko poczuje się bezpiecznie i kochane. Zanim wyjdziesz z pokoju pamiętaj jeszcze, by powiedzieć „dobranoc”. A teraz ciii…
Wskazówka
Poranna rutyna jest nie mniej ważna niż wieczorna. Zadbaj o to, by poranek zacząć energicznie. Odwrotnie wieczorem – zacznij wyciszanie maluszka odpowiednio wcześniej. Spokój, ciepłe światło i dużo czułości to filary udanej wieczornej rutyny.
Skontaktuj się ze specjalistą. On wie, co zrobić, żeby dziecko spało lepiej
Jeśli Twoje dziecko jest zdrowe i po wprowadzeniu w życie wszystkich powyższych porad nadal ma problemy ze snem, polecam kontakt z konsultantką snu. Taka osoba pomoże poprawić sen Twojego dziecka. Prawdopodobnie Twój maluch jest przemęczony, więc przywrócenie jego rytmu dnia i uzupełnienie niedoborów snu może wymagać wsparcia specjalisty. Odradzam jednak konsultacje z osobami, które gwarantują bardzo szybki efekt. Stosowane przez nich rozwiązania mogą być zbyt gwałtowne. Metoda wypłakiwania się jest szybka, ale niesie za sobą wiele negatywnych skutków dla dziecka, a niejednokrotnie traumę również dla rodzica.
Jaką konsultantkę snu dziecka wybrać?
W Polsce pojawia się coraz więcej osób zajmujących się problemami ze snem dzieci. Warto jednak zwrócić uwagę, jaką metodę stosują, ile trwa nauka snu, skąd czerpią swoją wiedzę i czy posiadają certyfikat, który może ją potwierdzić. Sprawdź, czy nie są to osoby bez specjalistycznych szkoleń, których wiedza bazuje wyłącznie na ich własnym doświadczeniu rodzicielskim lub informacjach wyciągniętych wyłącznie z książek. Doświadczenie, które zdobywamy w trakcie naszego życia jest niezaprzeczalnie czymś bezcennym, ale czy technika stosowana wobec własnych dzieci będzie również skuteczna względem innych?
Zwróć uwagę na certyfikat i metody
Jeżeli na stronie internetowej konsultantki znajdziesz certyfikat, to warto sprawdzić kto i na jakich zasadach go przyznaje i co składało się na kurs, który ukończyła. Cena pomocy specjalisty z uznanym dyplomem może być niewiele wyższa. Kolejnym kryterium jest czas trwania udzielanego wsparcia. W większości trwa ono około 3 tygodnie. To najczęściej proponowany okres i zwykle optymalny czas potrzebny na naukę snu. Jednak to, że z reguły wystarcza, nie oznacza, że u Twojego malucha również się sprawdzi. Jeśli Twoje dziecko ma duże problemy ze snem, być może potrzebujecie dłuższego wsparcia, które wyeliminuje niepotrzebne napięcia. Szybsze metody siłą rzeczy muszą być bardziej bezkompromisowe. Od tych wolniejszych możemy spodziewać się natomiast dużo delikatniejszego podejścia, zarówno do maluszka, jak i do rodzica. U mnie znajdziesz pakiet, w ramach którego otrzymacie codzienne wsparcie nawet przez 8 tygodni.
Weź udział w moich Q&A
Obserwuj mnie na Instagramie, zadawaj pytania w czasie Q&A i dowiedz się więcej o radzeniu sobie z problemami ze snem dzieci.
Podsumowanie – najważniejsze wskazówki
- Jeśli szukasz rozwiązania problemów ze snem dziecka, zacznij od wykluczenia przyczyn zdrowotnych.
- Odpowiednie warunki snu to podstawa. Sypialnia powinna być zaciemniona, niech temperatura powietrza wynosi około 18-20 stopni Celsjusza, a materac będzie twardy i płaski.
- W łóżeczku Twojego maleństwa nie powinno być zabawek, pluszaków czy poduszek. Pamiętaj, by kłaść dziecko na plecach.
- Sen dziecka w ciągu dnia wpływa również na sen w nocy. Zadbaj o odpowiednią liczbę, długość i pory drzemek. Pilnuj również czasu aktywności pomiędzy nimi.
- Chcesz poprawić sen swojego dziecka, zadbaj o odpowiednią rutynę rano i wieczorem. Niech dzień zaczyna się energicznie, a wieczorem stopniowo wyciszaj malucha przed snem.
- Jeśli problemy ze snem malucha są uciążliwe, pomyśl o współpracy z konsultantką snu dziecka.
Więcej przydatnych porad
Chcesz pomóc swojemu dziecku spać lepiej? Zobacz mojego e-booka!
Do końca października 2023 w obecnej cenie
Jestem mamą, pielęgniarką, pedagogiem i pierwszą w Polsce konsultantką snu dziecka z amerykańskim certyfikatem Gentle Sleep Coach. Dążę do tego, by jak najwięcej rodzin cieszyło się zdrowym i spokojnym snem. Stawiam wyłącznie na delikatne metody, dostosowane do potrzeb dziecka i rodziców. Więcej porad na temat snu maluchów znajdziesz na moim Instagramie. Śpijcie dobrze!
Przeczytaj więcej na blogu
Spójna rutyna przed snem dziecka to jeden z kluczowych elementów planu dnia i filar odpowiedniej higieny snu, a więc rzecz bardzo istotna dla dobrego odpoczynku. Przeczytaj o niej więcej.
W tym artykule znajdziesz kilka praktycznych wskazówek, jak powinna wyglądać higiena snu dziecka.
Spójna rutyna przed snem dziecka to jeden z kluczowych elementów planu dnia i filar odpowiedniej higieny snu, a więc rzecz bardzo istotna dla dobrego odpoczynku. Przeczytaj o niej więcej.
